ماموریت و چشم انداز سازمان چیست؟
ماموریت و چشم انداز سازمان دو اسناد اساسی هستند که فلسفه و اهداف اصلی آن سازمان را تعریف می‌کنند. این دو مفهوم معمولاً به طور اشتباه با یکدیگر تلقی می‌شوند، اما در واقع تفاوت‌های مهمی دارند.
ماموریت، به صورت خلاصه و مختصر، اهداف و فعالیت‌های اساسی سازمان را مشخص می‌کند. این بیان معمولاً به جوانب اصلی سازمان می‌پردازد، شامل ارزش‌ها، اصول، و فعالیت‌های اساسی که سازمان را تشکیل می‌دهند. ماموریت در پاسخ به سوال “در چه کسب و کاری هستیم؟” بیان می‌شود.
در مقابل، چشم‌انداز یا بیانیه چشم‌انداز به طور جامع‌تر و دوراندیشانه‌تر، آینده مطلوب و اهداف بلندمدت سازمان را توصیف می‌کند. این بیان مشخص می‌کند که سازمان به کجا می‌خواهد برود، چه تغییراتی را در طول زمان تجربه خواهد کرد، و چه تأثیراتی در جامعه و صنعت خود ایجاد می‌کند. چشم‌انداز در پاسخ به سوال “چه چیزی می‌خواهیم بشویم؟” بیان می‌شود.
از این رو، ماموریت تاکید بر وضوح و مشخصیت در اهداف کنونی سازمان دارد، در حالی که چشم‌انداز به عنوان یک رویا و هدف بلندمدت، راهبرد و جهت‌گیری برای سازمان عمل می‌کند.
با این تفاوت‌ها، هر دو مفهوم اساسی برای هر سازمانی است و از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، زیرا که هرکدام به نحوی وضاحت و هدایت را برای سازمان فراهم می‌کنند و در تصمیم‌گیری‌ها و راهبرد‌هایش تأثیرگذار هستند.
چشم‌انداز یا Vision
چشم‌انداز یا Vision، بخشی اساسی از برنامه‌ریزی استراتژیک سازمان یا شرکت است که به وضوح آینده‌ی مطلوب و آرمانی آن را توصیف می‌کند. این تصویر آینده، هدف‌ها و آرزوهایی است که سازمان در یک زمان معین می‌خواهد به آن دست یابد، یا به عبارت دیگر، آرزوها و اهداف آتی که سازمان در شرایط کنونی می‌خواهد به آن‌ها برسد.
چشم‌انداز معمولاً تأثیرات و تجربیات گذشته، نیازها و تقاضاهای جامعه و محیط اطراف را در نظر می‌گیرد. هدف اصلی آن، ایجاد یک جهت‌گیری و راهبرد برای سازمان به سمت آینده‌ای بهتر و مطلوبتر است. این بیان به عنوان منبع الهام و انگیزه برای کارکنان و اعضای سازمان عمل می‌کند.
یک چشم‌انداز موفق باید مختصر و مفید باشد. به طوری که همه سطوح سازمان را در نظر بگیرد و ایده‌آل‌های مناسب را به تصویر بکشد. این بیان باید به گونه‌ای باشد که باقی بماند و در ذهن افراد ماندگاری داشته باشد. همچنین باید ایده‌آل‌های سازمان را به خوبی به نمایش بگذارد.
در نهایت، چشم‌انداز سازمان نه تنها راهنمایی برای تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات کنونی است. بلکه همچنین به عنوان یک رویا و هدف نهایی، انگیزه و انرژی لازم برای پیشروی و توسعه سازمان را فراهم می‌کند.
برای طراحی چشم‌انداز، مجموعه‌ها باید این مشخصات را به دقت در نظر بگیرند:
آینده بهتری را به تصویر بکشد:
چشم‌انداز باید یک تصویر جذاب و مطلوب از آینده‌ای بهتر و پیشرفته‌تر را ارائه دهد که بتواند اعضای سازمان و جامعه را به سوی آن جلب کند.
پیامدهای مثبت را بیان کند:
چشم‌انداز باید از تأثیرات مثبت و مفیدی که بر جامعه و محیط اطراف خواهد داشت، حرف بزند و این تأثیرات را به وضوح نشان دهد.
جاه طلبانه و در عین حال ملموس باشد:
چشم‌انداز باید یک هدف بلندمدت جاه طلبانه داشته باشد. اما در عین حال باید قابلیت دست‌یافتن به آن را نیز داشته باشد.
پسندیده و مطلوب باشد:
چشم‌انداز باید جذاب و مطلوب برای افراد باشد و آن‌ها را به تحقق آن جلب کند.
رضایت شغلی را برای کارکنان به ارمغان بیاورد:
چشم‌انداز باید افراد را به طور مستقیم به اهداف و ارزش‌های سازمان متصل کند و رضایت شغلی آن‌ها را افزایش دهد.
منحصر به فرد باشد:
چشم‌انداز باید از دیدگاه شخصی و منحصر به فرد سازمان سرچشمه گرفته شده و نشان‌دهنده خصوصیت‌ها و مزایای منحصر به فرد آن باشد.
دستیابی به ارزش‌های مشترک را سهولت بخشد:
چشم‌انداز باید ارزش‌هایی را که سازمان با افرادش به اشتراک می‌گذارد، به طور واضح واضح نشان دهد.
مسیر حرکت شرکت را به وضوح بیان کند و قابل فهم باشد:
چشم‌انداز باید یک راهنمای مشخص و واضح برای مسیر حرکت و توسعه شرکت باشد که برای افراد قابل فهم باشد.
تغییرات آینده را پاسخگویی کند:
چشم‌انداز باید از تغییرات و چالش‌های آینده آگاهی داشته باشد و بتواند به این تغییرات پاسخگویی کند.
انگیزه و تحرک در کارکنان ایجاد کند:
چشم‌انداز باید انگیزه و تحرک را در کارکنان ایجاد کند و آن‌ها را به طراحی و تحقق آن هدف بلندمدت سازمان تشویق کند.
فواید و منافع تدوین چشم‌انداز
تدوین چشم‌انداز برای یک مجموعه به صورت قابل توجهی به بهبود عملکرد و موفقیت آن کمک می‌کند. برخی از فواید و منافع تدوین چشم‌انداز عبارتند از:
ارائه تصویری از مجموعه در پایان افق برنامه‌ریزی:
چشم‌انداز، تصویری از آینده مطلوب و آرمانی مجموعه را ارائه می‌دهد که به تمام اعضای آن کمک می‌کند تا بفهمند که مجموعه در نهایت به چه شکلی خواهد بود.
ایجاد درکی کلی از موفقیت مجموعه:
چشم‌انداز به اعضای مجموعه درکی کلی از مفهوم موفقیت می‌دهد و آن‌ها را به سمت اهداف و ارزش‌های مشترک هدایت می‌کند.
ایجاد اتفاق نظر بر آینده مطلوب مجموعه:
با ارائه چشم‌انداز، اعضای مجموعه از اهمیت و ارزش اهداف و تلاش‌های آینده مطلع می‌شوند که می‌تواند به ایجاد اتفاق نظر و تمرکز مشترک بر سوی یک هدف مشترک کمک کند.
روشن‌ساختن جهت و مقصود حرکت مجموعه:
چشم‌انداز به مجموعه کمک می‌کند تا مسیری روشن و معین برای پیشروی و توسعه پیدا کند و مقصود حرکت خود را مشخص کند.
مشخص‌نمودن این که مجموعه، در صورت برآوردن مأموریت خود، به چه ساختاری خواهد رسید:
با ارائه چشم‌انداز، مجموعه می‌تواند مراحلی که در صورت برآوردن مأموریت خود خواهد گذراند را به وضوح تشخیص دهد.
در مواجهه با مسایل پیش آمده سازمان فوق فعال خواهد بود:
چشم‌انداز، سازمان را به تمرکز بر روی هدف نهایی و مأموریت آن تشویق می‌کند که باعث فعالیت بیشتر و تلاش برای حل مسایل پیش آمده می‌شود.
به کارگیری ابتکار عمل و خلاقیت در سازمان افزایش خواهد یافت:
چشم‌انداز، کارکنان را به ابتکار و خلاقیت تشویق می‌کند تا راه‌حل‌های جدیدی برای دستیابی به هدف نهایی ارائه دهند.
به طور کلی، چشم‌انداز یک مجموعه می‌تواند انگیزه و انرژی لازم برای پیشبرد و توسعه آن را فراهم کند و به تمام اعضای سازمان راهنمایی کند تا به سوی یک آینده بهتر و موفق‌تر پیشروی کنند.
ماموریت یا Mission:
ماموریت یک سازمان نقش بسیار مهمی در تعیین جهت و هدف فعالیت‌های آن دارد. این بیانیه، دلیل وجودی سازمان را به وضوح توضیح می‌دهد و همچنین می‌تواند به عنوان یک راهنمای کلی برای تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات سازمان مورد استفاده قرار گیرد. در این راستا، بیانیه ماموریتی که به درستی تدوین شده باشد. قادر به پاسخگویی به پنج سؤال پایه و اساسی زیر خواهد بود:
چه چیزی؟
ماموریت سازمان باید کالاها و خدماتی که سازمان ارائه می‌دهد را توصیف کند و به وضوح بیان کند که این محصولات یا خدمات چه فوایدی برای مشتریان دارند و چه نیازهایی را برطرف می‌کنند.
چه کسی؟
ماموریت سازمان باید مشتریان و جمعیت‌های هدف سازمان را شناسایی کند و به وضوح تعیین کند که کدام گروه‌ها و افراد از محصولات یا خدمات سازمان بهره‌مند خواهند شد.
کجا؟
این قسمت باید حیطه رقابتی سازمان را تعیین کند و بیان کند که سازمان در کدام بازارها و صنایع به رقابت می‌پردازد.
چرا؟
ماموریت سازمان باید هدف اصلی و بهینه‌سازی سازمان را بیان کند و توضیح دهد که چرا ارائه محصولات یا خدمات خاص به مشتریان مهم است.
چگونه؟
ماموریت سازمان باید ویژگی‌های منحصر به فرد و مزیت‌های رقابتی سازمان در رسیدن به اهداف و ارزش‌های خود را مشخص کند.
با توجه به این پنج سؤال پایه، ماموریت سازمان به عنوان یک راهنمای کلی و واضح برای اعضای سازمان عمل می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند تا به طور مشترک بر روی یک هدف مشترک تمرکز کنند و به سمت رسیدن به آن پیشروی کنند.
نتایج حاصل از تدوین ماموریت سازمان
تدوین یک ماموریت مناسب باعث می‌شود که اهداف و وظایف مجموعه به وضوح مشخص شود و به تمام اعضای آن کمک می‌کند تا در جهت یکنواختی و همترازی حرکت کنند. نتایجی که از تدوین ماموریت به دست می‌آیند عبارتند از:
روشن شدن فلسفه وجودی مجموعه، نقش‌ها و وظایف آن:
ماموریت به وضوح تعیین می‌کند که سازمان به چه هدفی می‌پردازد و چگونه می‌خواهد این هدف را دستیابی دهد، که این امر باعث روشن‌شدن فلسفه وجودی مجموعه و نقش‌ها و وظایف آن می‌شود.
ایجاد توافق در خصوص سمت و سوی حرکت مجموعه:
ماموریت به اعضای سازمان کمک می‌کند تا در خصوص سمت و سوی حرکت مجموعه توافق بیشتری داشته باشند و بر روی یک هدف مشترک متمرکز شوند.
ایجاد تمرکز بر بحث و بررسی مسائل اساسی و مهم:
ماموریت به سازمان کمک می‌کند تا به مسائل اساسی و مهم توجه بیشتری داشته و تمرکز بیشتری بر روی حل این مسائل قائل شود.
ایجاد وحدت رویه بین مدیران، تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان:
ماموریت باعث ایجاد وحدت رویه و توافق بین مدیران، تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان سازمان می‌شود که این امر باعث توسعه یک محیط کاری هماهنگ و موثر می‌شود.
همسویی در تفکر و تصمیم‌گیری در مورد مسائل کلیدی:
ماموریت باعث می‌شود که اعضای سازمان هماهنگ‌تر در مورد مسائل کلیدی فکر کنند و تصمیمات بهتری در این زمینه بگیرند.
از طرفی، یک ماموریت خوب می‌تواند به عنوان یک بنیان برای تفکر و اقدامات استراتژیک سازمان عمل کند و باعث متمایز شدن سازمان از رقبا و تعیین قلمرو فعالیت‌های آن در بازار شود. در نهایت، تدوین یک ماموریت مناسب نیازمند همکاری با شرکت‌های فعال در همان زمینه است تا بتوان از تجربیات آن‌ها بهره‌برد و یک ماموریت کارآمد و اثربخش را تدوین کرد.
| ماموریت سازمان | چشم‌انداز سازمان | |
|---|---|---|
| معنا | تعریف اصلی و وظیفه‌ی اساسی سازمان | تصویر آینده‌ی مطلوب و مطمئن از سازمان |
| زمان‌بندی | غالباً معمولاً کوتاه‌مدت و متمرکز | طولانی‌مدت و گسترده |
| تمرکز | بر روی فعالیت‌ها و وظایف روزمره‌ی سازمان | بر روی تغییرات و تحولات آینده |
| تاثیر | بر مشتریان، کارکنان و جامعه‌ی کلی | بر روی رشد، توسعه و جایگاه طولانی‌مدت |
| معیار اندازه‌گیری | میزان عملکرد فعلی و دستاوردهای فوری | معیارهای کلیدی که از پیشرفت طولانی‌مدت سازمان می‌گویند |
| مثال | “ارائه‌ی محصولات با کیفیت بالا و خدمات عالی” | “رهبری در بازار و تبدیل شدن به یکی از موفق‌ترین شرکت‌ها در صنعت” |
بیشتر بخوانید:
تاریخچه ی برند فیلیپس؛ یک قرن نوآوری
مدل هدف‌گذاری SMART (اسمارت) چیست و چگونه باید آن را انجام داد؟
