فرکانسهای مخصوصی وجود دارد که برای بهبود عملکرد مغز بکار میروند. لذا، برای بهبود عملکرد مغزی باید از فرکانسهای مخصوصی استفاده کرد. در این روش، در واقع شاهد تغییر ارتعاش یا فرکانس مغزی خود خواهید بود. برای درک بهتر موضوع، باید نسبت به امواج پنجگانه مغزی شناخت بیشتری داشته باشیم.در این مقاله به بررسی ارتقای حافظه، هوش، خلاقیت و تمرکز با استفاده از امواج خواهیم پرداخت.
هانس برگر آلمانی روانشناس و دانشمند، فیزیولوژیست اعصاب، متوجه شد که بخشهای مختلف مغز، ارتعاشات و سیگنالهای عصبی مخصوص به خود ساطع میکنند. این کشف بزرگ به اختراع دستگاهی برای ضبط امواج مغزی الکتروانسفالوگرام (EEG) در سال ۱۹۲۴ منجر شد. در این جهت، امواج براساس فرکانس به دستههای آلفا، تتا، دلتا، گاما و بتا تقسیمبندی شدند.
هر یک از امواج مغزی مسئول کنترل و اثرگذاری در بخشی از عملکردهای ذهنی، هیجانی و رفتاری انسان است. هرچه فعالیت قشر (کورتکس) مغز بیشتر باشد، فرکانس امواج مغز بیشتر خواهد بود. بیشترین فرکانس مغز در هنگام بیداری و کمترین فرکانس در حالت کما و بیهوشی دیدهشده است. نواحی مختلف مغز مسئول ارتعاش نوعی موج با فرکانس مشخصی هستند که برای هر فرد متفاوت است.
۱- امواج آلفا
موج مغزی آلفا پلی بین تفکر هوشیارانه و تفکر غیر هوشیارانه ما میباشد. بهعبارتدیگر موج مغزی آلفا دامنه فرکانسی بین امواج مغزی بتا و تتا میباشند. اگر ما دچار استرس شویم دچار انسداد آلفا شدهایم که شامل فعالیت شدید بتا و کاهش فعالیت آلفا میشود. الزاماً امواج بتا باعث جلوگیری از تولید آلفا میشود زیرا ما بسیار برانگیخته میشویم.
- میزان بیشازحد معمول: خیالبافی، عدم توانایی در تمرکز، آرامش بیشازحد نرمال و تا حدی بیخیالی
- میزان کمتر از حد معمول: اضطراب، استرس زیاد، مشکل در خواب و بیخوابی، وسواس،
- میزان مناسب: آرامش، توجه دیداری مناسب
۲- امواج تتا
این دامنه از موج در خیالبافی و خواب به وجود میآید. این موج مغزی باعث تجربه حالات احساسی عمیق و اولیه در ارتباط فرد میباشند. فعالیت بسیار زیاد امواج تتا افراد را به سمت افسردگی سوق میدهد و میتواند باعث تلقینپذیری آنها شود که میتواند بر پایه آرامش بسیار زیاد باشد و شرایطی مانند نیمه هیپنوتیزم را به وجود آورد. امواج تتا در زمینههای بهبود بینش، خلاقیت و باعث احساس بیشتر طبیعت میشود. همچنین این موج مغزی عامل خوابهایی است که باعث شادابی و نیروبخشی در فرد میشود. موج مغزی تتا در فردی که ساعات کاری طولانیمدت دارد نمیتواند تولید شود و بهطورکلی موج مفیدی است.
- میزان بیشتر از حد معمول: بیش فعالی (ADHD)، افسردگی، فعالیت بیشازحد (Hyper Activity)، حرکات تکانشی، عدم توجه
- میزان کمتر از حد معمول: اضطراب، حالات احساسی ضعیف، استرس.
- میزان مناسب: خلاقیت، ارتباطات عاطفی، آرامش، بینش و شعور.
۳- امواج دلتا
این موج مغزی، کندترین موج مغزی انسان میباشد که تابهحال ثبتشده است. عموماً در نوزادان و کودکان خردسال دیده میشود و بالا بودن این موج مغزی در افراد بزرگسال عموماً نشاندهنده مشکلات مغزی میباشد. در طی رشد، تولید این موج کم شده و صرفاً در خواب تولید می شوند. در حالت آرامش بسیار عمیق و خوابهای شفابخش و نیروبخش وجود دارند. همچنین عملکرد این امواج مغزی در فعالیتهای ناخودآگاه اعضای بدن مانند هضم غذا و تنظیم ضربان قلب دیده میشود. تولید میزان مناسب از امواج دلتا به ما در داشتن یک حس خوب و سرحال شدن بعد از یک خواب کامل شبانه کمک میکند.
- اگر فعالیت غیر نرمال این امواج وجود داشته باشد فرد دچار اختلال یادگیری یا مشکل در میزان هوشیاری میشود. (مانند آسیبهای مغزی)
- میزان بیشازحد معمول: آسیب مغزی، مشکلات یادگیری، عدم توانایی در فکر کردن، بیش فعالی بسیار شدید.
- میزان کمتر از حد معمول: عدم توانایی در شاداب شدن بدن، خواب بد، عدم توانایی در بازسازی و آمادگی مغزی.
- میزان مناسب: سیستم ایمنی بدن، بهبود طبیعی بدن، خواب عمیق و انرژیدهنده.
۴- امواج گاما
این موج مغزی در انجام وظایف سطح بالا مانند عملکردهای شناختی درگیر است. امواج گاما جهت یادگیری، حافظه و پردازش اطلاعات مهم میباشند. این تصور وجود دارد که امواج ۴۰ هرتزی گاما (بالاترین فرکانس مغزی) برای تلفیق حواس با درک و یادگیری مفاهیم جدید کاربرد دارند. این یافته وجود دارد که افرادی که مشکلات ذهنی و یا اختلال یادگیری دارند عملکرد پایینتر از نرمال در امواج گامای خوددارند.
- میزان بیشازحد معمول موج مغزی گاما باعث: استرس، اضطراب و تحریکپذیری بالا میشود.
- میزان کمتر از حد معمول موج مغزی گاما باعث: بیش فعالی | ADHD، افسردگی، اختلال یادگیری خاص | SLD میشود.
- میزان مناسب موج مغزی گاما باعث: یکپارچگی حواس، شناخت، پردازش اطلاعات، یادگیری، درک، مرحله REM خواب میشود.
۵- امواج بتا
موج مغزی بتا در گروه امواج با فرکانس بالا و دامنه موج پایین شناخته میشود که عمدتاً در هنگام بیداری دیده میشود. در هنگام تفکرات هوشیارانه، تفکرات منطقی و در هنگام انجام فعالیتهای حسی، داشتن میزان مناسبی از امواج بتا به ما اجازه میدهد تا کاملاً بتوانیم روی تکالیف مدرسه یا وظایف محل کارمان تمرکز نماییم. میزان بیش از حد این امواج منجر به تجربه استرس شدید یا اضطراب و دلواپسی میشود. میزان بیشتر امواج همراه با سطح بالای هوشیاری است. زمانی که شما قهوه مینوشید یا تحریک دیگری دریافت مینمایید عملکرد بتای مغزی شما بهصورت طبیعی بالا میرود. این امواج با فرکانس سریع، بیشتر در سراسر روز در طی تکمیل فعالیتهای هوشیارانه افراد وجود دارد مانند تفکرات مهم، نوشتن، خواندن و انجام روابط اجتماعی.
- میزان بیشازحد معمول موج مغزی بتا باعث: اضطراب، ترشح آدرنالین، برانگیختگی بالا، عدم توانایی برای آرامش، استرس میشود.
- میزان کمتر از حد معمول موج مغزی بتا باعث: بیش فعالی | ADHD، خیالبافی، افسردگی، شناخت ضعیف میشود.
- میزان مناسب موج مغزی بتا باعث: تمرکز هوشیارانه، بهبود حافظه و توانایی حل مسئله میشود.
جدول طولموج امواج مغزی
| نام امواج | بازهی فرکانس |
| امواج دلتا | کمتر از ۴ هرتز |
| امواج تتا | ۴-۷ هرتز |
| امواج آلفا | ۷-۱۲ هرتز |
| امواج بتا | ۱۲-۳۰ هرتز |
| امواج گاما | بالاتر از ۳۰ هرتز |
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی انواع امواج مغزی پرداختیم. ۵ موج مغزی یعنی دلتا، تتا، آلفا، بتا و گاما را بصورت مجزا تشریح کردیم و کاربرد و تاثیر هرکدام بر وضعیت مغزی را بازگو کردیم. شما می توانید با گوش دادن به این امواج، یک کنترل و مدیریت خود بر مودهای مغزی خود داشته باشید و از ان برای انجام بهتر و بهره وری بیشتر کارها استفاده کنید. از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودهاید از شما سپاس گذاریم. لطفاً تجربیات و نظرات خود را با آژانس دیجیتال مارکتینگ ای تی هما به اشتراک بگذارید.
